Varis

Bacakta bulunan toplardamar sistemi iki bölümde incelenebilir, Yüzeysel toplardamarlar: cilt altında yerleşmiş olup gözle görülebilirler. Sıkça bilinen varis hastalığı bu damarların hastalığıdır. Derin toplardamarlar: komşu oldukları atardamarlarla beraber derinde seyreder, gözle görülmezler.

Varisler yıllarca görünüm dışında bir şikâyete yol açmadan kalabilir. Ancak zamanla varisler ağrılı hale de gelebilir.

Varisin oluşum mekanizması tam olarak bilinmemektedir. Toplardamar duvarında zayıflık, basınç artışı ve genetik yatkınlık varis oluşumunda rol alan etkenlerdir. Gebelik, ayakta veya oturarak uzun süre kalmayı gerektiren durumlar, kabızlık, şişmanlık, sıkı kıyafetler giyilmesi basınç artışı yaratarak varis gelişimine katkıda bulunabilir. Yine gebelik, hormon kullanımı, yaşlılık, sigara, kadın cinsiyet damar duvarında zayıflık yaratarak varis gelişimine katkıda bulunabilir. Akrabalarda varis olması gibi genetik etkenlerde varis gelişimine katkıda bulunabilir. Bunların dışında derin toplardamarlarda tıkanıklık ya da pıhtı olan kişilerde ileride varis gelişme olasılığı daha fazladır.

Varis hastalığında genellikle yüzeysel toplardamarlardaki kapakçık sisteminde yetmezlik vardır. Bu kapakçıklar pis kanın yerçekimine karşı olarak kalbe geri dönmesinde görev alır. Bu kapakçıkların yetmezliğinde kan yukarıya kalbe doğru ilerleyemez geriye-aşağıya doğru reflü(kaçış) gerçekleşir, aşağıdaki toplardamarlarda basınç artışı oluşur ve toplardamarlar genişler, uzar, kıvrılır ve varisler oluşur.

Bu hastalık en sık kasıkla ayak bileği arasındaki safen toplardamarında gözlenir. Yine en sık olarak safen toplardamarının kasıkta derin toplardamar olan femoral toplardamara döküldüğü yerdeki kapakçık yetmezliğine bağlı aşağıya doğru diğer kapakçıklarda da yetmezlik gelişmesi sonrası görülür.

Bir diğer neden ise derin toplardamarlarda pıhtılar sonucunda oluşan tıkanıklıklardır. Böyle durumlarda tıkalı olan damarı aşabilmek için kan yüzeysel toplardamarlara yönelip, onlarda basınç artışı sonucu genişlemesine ve varis haline dönmesine neden olur.

Varis hastalığı için risk faktörleri:

• Yaşlılık
• Gebelik (vücutta dolaşan kan miktarında artma ve karın içi basıncın artması sebepleriyle)
• Ailede varis hastalığı olması ( genetik yatkınlık)
• Hormonla değişiklikler (doğum kontrol hapları, östrojen ve progesterone içeren haplar, buluğ çağına grime, menopoz, gebelik)
• Güneşlenmek veya bronzlaşmak
• Şişmanlık
• Derin toplardamar tıkanıklığı geçirmiş olmak
• Uzun süre ayakta kalmayı gerektiren mesleklerde çalışmak (berberlik, öğretmenlik, vb.)

Varis hastalığının belirtileri:

Varis hastalığının en sık belirtisi görünüm ve kozmetik şikâyetler sayılabilir. Bacaklarda ağrı, şişlik, ağırlık hissi, çabuk yorulma, uyuşukluk, kaşıntı ve deri renginde koyulaşma diğer belirtileridir.
Varis hastalığının tanısında fizik muayene ve toplardamar renkli ultrasonografisi olarak adlandırılan Venöz Doppler USG‘dir.

Varis çeşitleri:

1.Büyük toplardamar varisleri:

Daha öncede bahsettiğimiz gibi kapakçık yetmezliğine bağlı olarak gelişen en sık baldır bölgesinde ve kasığın iç yüzünde olmakla beraber kasıkla ayak bileği arasında herhangi bir yerde gözlenebilen, sıklıkla derinin rengini değiştirmeyen ve deriden kabarık şekilde izlenen varislerdir.

2.Telenjektazi (kılcal damar varisleri):

Sıklıkla 30-50 yaş arası beyaz tenli kadınlarda görülen örümcek ağına benzeyen çizgisel oluşumlar şeklinde kendini gösteren varislerdir. Deriden kabarık değillerdir, deride mavi veya kırmızı renk değişikliğine sebep olurlar. Görüntü dışında bir şikâyet oluşturmazlar.

3.Retiküler varisler:

Deriden hafif kabarık, mavi renkli ve sıklıkla dizin arkasında gözlenen varislerdir.

Varis hastalığı tedavi edilmezse ileri dönemlerde ayak bileği çevresinde yara (venöz ülser), varisli damarın delinip dışa kanama olması, varis içinde pıhtı oluşumu ve derin damarlarda pıhtı gelişmesi ve akciğere pıhtı atması, toplardamarda iltihap oluşumu gibi hastalıklar ortaya çıkabilir.